ادای دین نسبت به بیت‌المال

دانلود نسخه موبایل | دانلود با کیفیت پایین | دانلود با کیفیت بالا
فیلم پاسخ به سوالات "ادای دین نسبت به بیت‌المال"

بچه که بودم در کلاس اول ابتدایی وسایل هم­کلاسی­ها را برمی­داشتم. الان که دبیرستانی هستم باید در رابطه با لوازم­‌التحریرها چه کنم؟ لازم به ذکر است بعد از فهمیدن اینکه این کار دزدی است تمام سال­ها عذاب وجدان داشتم.
خدمت شما عرض کنم اولا احکام اسلام بن‌­بست ندارد. یعنی هیچ جا نمی­توانیم بگوییم که اینجا اسلام وظیفه را مشخص نکرده و در وضعیت بحرانی و بن­‌بست بمان! بلکه اسلام وظیفه را مشخص کرده است. ایشان کارش خلاف بوده، حالا اگر مکلف نبوده گناهی مرتکب نشده است؛ یعنی حکم تکلیفی متوجه او نیست. اما حکم وضعی ضمان متوجه اوست؛ یعنی ضامن است جبران کند و فرقی نمی­کند شخص مکلف بوده یا نه؛ به هر حال مکلف هم که نباشد، ضامن است. اگر بچه بوده اید و بالغ نبوده اید، بعد از بلوغ باید جبران کنید و الان که به سن بلوغ رسیده اید وظیفه دارید نسبت به کسانی که لوازم­‌التحریر از آنها برداشته اید، رضایت آنها را جلب کنید.
ممکن است طرف بگوید نمی­توانم، آبروریزی می­شود، اگر آبروریزی می­شود لازم نیست به او بگویید برای چیست؛ بلکه به قیمت روز حساب کنید و برایش بفرستد ولو اینکه نداند از طرف کیست ولی بفهمد بابت چیست. گاهی اوقات می­بینیم که طرف پولی به حسابش ریخته می­شود و نمی­داند از کجاست بعد آن هم ممکن است از طرف صاحبش برود صدقه دهد در این مورد که حق الناس جبران نشده است! اما اگر کلاً دسترسی ندارید و نمی­دانید این دانش­‌آموز کجا رفته، کجا زندگی می کند و دسترسی هم ندارید، در این صورت باید به عنوان مظالم عباد، آن هم به "قیمت روز" بپردازد. یعنی یا باید به دفتر حضرت آقا بپردازد یا اجازه بگیرد و خودش به فرد یا افراد فقیر و مستمندی که می­شناسد، بپردازد.

من در دوران تحصیلی بر اثر جهل در حق­‌الناس بودن اموال مدرسه، بیهوده از لوازمی مثل گچ و کاغذ استفاده کردم. حال چگونه می­توانم جبران کنم؟
اموالی که انسان از بیت‌المال استفاده بی­جا کرده، مثلا در مدرسه بی جهت گچ را برداشته و نوشته یا شیر آب را باز گذاشته یا لامپی را شکسته یا درختی را شکسته، هر چقدر ارزش داشته باشد موجب ضمان است و باید جبران کند. جبرانش به این است که به همان مدرسه یا سازمان یا اداره­، مثل آن، یا قیمت آن را برگرداند. اگر چیزی بوده که الان موجود است، همان را باید برگرداند. اگر خسارت دیده، باید خسارتش را جبران کند. اگر موجود نیست، مثلش را تهیه کند تحویل دهد. اگر نمی شود که مثلش را پرداخت کند، مثلا آب را باز کرده رفته، نمی شود الان بیست لیتر آب تهیه کند و بگوید آقا من بیست لیتر آب دوران دبیرستان هدر دادم و آب را باز گذاشتم و تحویل دهد! اینکه به درد نمی­خورد - اینجا میگویند "قیمی" است و قیمتش را باید بپردازد - در این صورت قیمتش را به روز حساب کند و به مدرسه برگرداند. اگر مدرسه را خراب کرده اند و موجود نیست، به اداره آموزش و پرورش آن منطقه بدهند. اگر آن هم وجود ندارد، به اموال دولتی و بیت‌المال برگرداند.

اگر از تخته و ماژیکی که در کلاس­‌های دانشگاه گذاشته­‌اند استفاده غیر درسی داشته باشیم، آیا اشکال شرعی دارد؟
بله؛ زیرا آن را برای استفاده درسی یا برای استفاده استاد و شاگردان - که استاد مثلا از آنها می­خواهد درسی را روی تابلو بنویسند - گذاشته اند و برای هرکاری که نمی توان از آن استفاده کرد. اگر کسی می­خواهد استفاده شخصی کند و درس بخواند، در خانه­‌اش باید از تابلو خانه خودش استفاده کند، استفاده از اینها اگر تخلف باشد جایز نیست و موجب ضمان است، یعنی ضامن است و باید جبران کند. اینکه چگونه جبران کند، باید هر مقدار که استفاده کرده به همان میزان بخرد و برای دانشگاه جایگزین کند، و اگر پیدا نمی­شود قیمتش را به قیمت روز بپردازد.

اینجانب پس از اتمام رشته کارشناسی در یکی از رشته­‌های مهندسی، وارد حوزه علمیه شدم و عملا از تلاش خود و اساتید و به ویژه هزینه بیت‌­المال استفاده­‌ای نمی­کنم. آیا حقی بر ذمه من است؟
اگر شما تحصیلات دانشگاهی داشتید و تعهد خدمتی هم نداشته‌اید، درس خواندن در دانشگاه منعی نداشته و شما باسواد شده اید و تمام شده، حالا آمده­‌اید حوزه علمیه درس میخوانید و آن تحصیلات­ دانشگاهی برای تالیف­، تحقیق و نگارش­ شما مفید است، این موجب ضمان نیست. اما یک وقت تعهد خدمت داشته اید، یا مثلا قانون کشور این است که اگر کسی تا این مقطع درس خواند باید مدتی هم مثلا خدمت کند، یا ممنوع است که برود جاهای دیگر کارهای دیگری که در راستای تحصیل خودش نیست انجام دهد، بحث دیگری است؛ و معمولاً این قانون وجود ندارد.

بعضی مواقع از اینترنت دانشگاه برای سرگرمی استفاده می­کنم. دانشگاه هر ماه مقدار خاصی به دانشجویان اختصاص می­دهد، اما مورد استفاده آن را مشخص نکرده؛ آیا عمل من اشکال دارد؟
اگر خلاف مقررات باشد بله اشکال دارد. اما اگر خلاف مقررات نباشد و سرگرمی هم سرگرمی خلاف شرع نباشد یعنی مقررات اجازه داده که شما این مقدار از اینترنت استفاده کنید؛ این مشکل شرعی ندارد. اما اگر استفاده خلاف مقررات داشته باشید، این اشکال دارد و موجب ضمان است؛ یعنی باید مقداری را که استفاده کرده اید، هزینه اش را بپردازید.

بعضی روزها تا دیروقت در دانشگاه کلاس داریم و از آن طرف فاصله دانشگاه تا منزل زیاد است. آیا میشود با رضایت افراد اتاق، شب را در خوابگاه گذراند یا نه؟ در حالت عادی چطور؟ آیا می­شود گاهی در خوابگاه باشیم یا از خدماتی مثل وسایل ورزشی استفاده کنیم؟ خوابگاه به ما تعلق نمی­گیرد و امکان هزینه دادن به خوابگاه برای یک یا چند شب تعریف نشده است.
خوب اگر خوابگاه به شما تعلق نمی­گیرد و میهمان شدن نزد دیگران خلاف مقررات باشد و قانون اجازه ندهد که افراد خوابگاه میهمان داشته باشند، اگر از خوابگاه استفاده کنید استفاده شما خلاف است و هر مقداری استفاده کرده اید باید جبران کنید و اگر می­گویید چگونه باید جبران کنیم؟ باید هر چیزی را که استفاده کرده اید - بالاخره آن مکان اجاره دارد شما اگر می­خواستید اجاره کنید شبی چقدر بود؟ - باید بپردازید. بنابراین اینها تابع مقررات است؛ میهمان شدن دیگران، استفاده از غذای دانشگاه، کتابخانه دانشگاه، خوابگاه دانشگاه، کلا باید مطابق مقررات باشد و خلاف مقررات جایز نیست.

استفتاءات امام خامنه ای دام ظلّه - 

پاسخ به سوالات شرعی مخاطبان درباره مسائل تحصیلی توسط حجت‌الاسلام‌والمسلمین فلاح‌زاده

منبع: http://farsi.khamenei.ir/news-content?id=27605