1. برای حضور قلب در نماز تمرین کنیم
نماز قالبی دارد و مضمونی؛ جسمی دارد و روحی. مواظب باشیم جسم نماز از روح نماز خالی نماند. نمیگوییم جسم بیروح نماز هیچ اثری ندارد؛ چرا، بالاخره یک اثرکی دارد؛ اما آن نمازی که اسلام و قرآن و شرع و پیغمبر و ائمه (ع) این همه روی آن تأکید کردند، نمازی است که جسم و روحش هر دو کامل باشد. این جسم هم متناسب با همان روح فراهم شده؛ قرائت دارد، رکوع دارد، سجود دارد، به خاک افتادن دارد، دست بلند کردن دارد، بلند حرف زدن دارد، آهسته حرف زدن دارد. این تنوع برای پوشش دادن به همه آن نیازهائی است که به وسیله نماز بایستی برآورده شود که هر کدام رازی در جای خود دارد و مجموعه اینها، قالب و شکل نماز را به وجود میآورد. این شکل خیلی مهم است، لیکن روح این نماز توجه است؛ توجه. بدانیم چه کار داریم میکنیم. نماز بیتوجه - همان طور که عرض کردم - اثرش کم است. 29/8/ 1387
انسان نماز را خوب بخواند، با توجه بخواند، حضور قلب داشته باشد. حضور قلب یعنی انسان از آنچه که میگوید و آنچه که در ذهنش میگذرد و بر زبانش جاری میشود، غافل نباشد؛ اینجور نباشد که نفهمد. مثلاً من که حالا دارم با شما حرف میزنم، خب، شما مخاطبید. انسان توجه دارد که یک مخاطبی دارد و دارد گوش میکند و دارد حرف میزند. در نماز هم همین جور باشد؛ یک مخاطبی داشته باشیم، با او حرف بزنیم. من حتّی عرض میکنم اگر کسی معنای نماز را هم نداند، اصلاً هیچ نداند معنای این عبارات چیست، اما همین قدر بداند دارد با یکی حرف میزند، دارد با خدا حرف میزند، این قضیه انسان را نزدیک میکند - «قربان کلّ تقیّ» - این خودش مقرب است؛ تا اینکه حالا مثل ماها که معنایش را میدانیم و تفسیرش را میدانیم و چندین کتاب دربارهاش خواندهایم، اما وقتی که نماز میخوانیم، بالمرّه یادمان میرود که چه کار داریم میکنیم. 23 /01/ 1390
حضور قلب و توجه، کاری است که به تمرین احتیاج دارد. کسانی که این کارها را کردهاند و بلدند، به ما یاد میدهند که انسان باید در حال نماز، خود را در حضور یک مخاطب عالیشأن و عالی مقام که خالق هستی است و مالک همه وجود انسان است، احساس کند. هر مقدار از نماز که توانست این حالت را داشته باشد، به تعبیر روایات این نماز، نمازِ مقبول است و آن خاصیت و اثر را خواهد بخشید و دیگر آثار نماز - که نمیشود آثار نماز را در چند جمله یا در چند فقره کوتاه خلاصه کرد - بر این مترتب میشود. 27 /6/ 1385
2. معنای کلمات نماز را بدانیم
همه آحاد نمازگزار باید سعی کنند که نماز را با توجه به معانی کلمات بخوانند، یعنی در نماز با خدای عزیز و رحیم سخن بگویند. این است آن سرچشمه فیضی که جان نمازگزار را سیراب میکند. البته این حقیقت نباید دستاویزی برای نفس بهانه گیر باشد که اگر توفیق چنین توجه و حضوری نیافت، نماز را ترک کنند. نماز در هر صورت واجب و فریضه است و تارکِ نماز بزرگترین فرصت ارتباط با خداوند سبحان را از دست میدهد.
لازم است دست اندرکاران، اوراقی شامل ترجمه نماز در همه سطوح، فراهم و میلیونها نسخه از آن را در همه جا منتشر کنند. به هر کسی باید این امکان را بدهید که معانی کلمات نماز را بفهمد. 18 /6/ 1377
البته کسانی که عربی نخواندهاند و معنای این جملات را نمیدانند، اگر در حال نماز همین اندازه توجه پیدا کنند که با خدا حرف میزنند و به یاد خدا باشند، این هم بهره خوبی است؛ ولی سعی کنید که معنای نماز را بدانید. یاد گرفتن معنای نماز، کار خیلی آسانی است؛ خیلی زود میتوانید ترجمه این چند جمله را یاد بگیرید. نماز را با توجه به معنای آن بخوانید. این نماز است که «قربان کلّ تقیّ» خواهد بود. نمازْ نزدیک کننده انسان به خداست اما نزدیک کننده انسان باتقوا.
6 /2/ 1369
3. مستحبات نماز، حضور قلب را افزایش میدهد
در روایات برای حالات مختلف نماز یک خصوصیاتی را گذاشتند؛ واجب نیست، مستحب است. در وقت ایستادن به کجا نگاه کنید؛ در وقت سجده کردن به کجا نگاه کنید؛ در وقت رکوع، بعضی از روایات دارد، چشمتان را ببندید؛ بعضی روایات دارد به جلو نگاه کنید؛ این خصوصیات همه کمک میکند به آن حالت حضور و توجهی که برای انسان لازم است.
29 /8/ 1387
4. نماز را با اخلاص بجا آورید نه از روی ریا
نمازی که انسان میخواند، اگر به قصد تقرب به خدا بخواند، توجهش به خدا باشد، با اخلاص نماز بخواند، این بالاترین عبادتهاست؛ اگر همین نماز را برای ریا بخواند، این نماز میشود معصیت و خود آن نماز، میشود گناه. ریا، گناه کبیره است؛ مصداقش هم میشود همان نمازی که از روی ریا خوانده شد. 5/6/1387
5. مراقب باشیم نماز بیتوجه قساوت قلب میآورد
رحمت خدا بر مرحوم شیخ محمد بهاری که در یکی از نوشتههایشان میگویند که دعا و ذکر و شاید نماز، وقتی بیتوجه تکرار میشود، قساوت میآورد! نماز میخوانیم، نمازِ مایه قساوت. چرا؟ چون در حال نماز حضور قلب نداریم، توجه نداریم. پس این نماز یا با توجه است، که مایه رقت و قرب و لطافت و صفاست؛ یا نمازِ بیتوجه است، که آن وقت به گفته? ایشان مایه? قساوت قلب است. 15 /8/ 1387
6. در جوانی خود را به خوب نماز خواندن عادت دهید
جوانها اگر از حالا عادت کنند به نماز خوب، وقتی به سن ماها رسیدند، نماز خوب خواندن برایشان دیگر مشکل نیست. در سنین ما آدمی که عادت نکرده باشد به نماز خوب، نماز خوب خواندن ممکن است، اما مشکل است. برای آنکه از جوانی عادت کرده به اینکه خوب نماز بخواند؛ یعنی نماز با توجه - نماز خوب معنایش نماز با صدای خوش و قرائت خوب نیست؛ یعنی نمازِ با توجه، با حضور قلب؛ قلبش در محضر پروردگار حاضر باشد؛ از دل و با دل حرف بزند - آن وقت این سجیه او میشود و دیگر برایش زحمت ندارد؛ تا آخر عمر همینجور خوب نماز میخواند. 29 /8/ 1387
7. نباید نماز را سبک بشماریم
امام صادق (ع) در بیماریِ رحلت به وصیّشان میفرمایند که: «لیس منّی من استخفّ بالصّلوة»؛ از ما نیست کسی که نماز را سبک بشمارد. استخفاف یعنی سبک شمردن، کم اهمیت شمردن. حالا این نمازِ با همه این خصوصیات، با همه این فضائل، چقدر از انسان وقت میگیرد؟ نماز واجب ما - این هفده رکعت - اگر انسان بخواهد با دقت و با قدری ملاحظه بخواند، فرض کنید سی و چهار دقیقه وقت میگیرد، والّا کمتر وقت خواهد گرفت. ما گاهی اوقات میشود که پای تلویزیون در انتظار برنامهای که مورد علاقه ماست نشستهایم و قبل از آن، دائم تبلیغات، تبلیغات، تبلیغات - بیست دقیقه، پانزده دقیقه - که هیچ کدام هم به درد ما نمیخورد، مینشینیم گوش میکنیم و بیست دقیقه وقتمان را از دست میدهیم، برای خاطر آن برنامهای که میخواهیم. بیست دقیقههای زندگی ما اینجوری است. منتظر تاکسی میشویم، منتظر اتوبوس میشویم، منتظر رفیقمان میشویم که بیاید جائی برویم، منتظر استاد میشویم که سر کلاس دیر کرده، منتظر منبری میشویم که دیر به مجلس رسیده؛ همه اینها - ده دقیقه، پانزده دقیقه، بیست دقیقه - به هدر میرود. خوب، این بیست دقیقه و بیست و پنج دقیقه و سی دقیقه را برای نماز - این عمل راقی، این عمل بزرگ - مصرف کردن مگر چقدر اهمیت دارد. 29 /8/ 1387
8. نماز را اول وقت بخوانید
کار درست و نیک را باید هر چه زودتر انجام بدهیم؛ مثل عبادات، مثل نمازِ اولِ وقت و مثل بقیه? کارهایی که موقت است، هر چه انسان آن کار را در لحظات اول و نزدیکتر به آن لحظات اول انجام بدهد، این فضیلت بیشتری دارد؛ چون انسان احساس میکند تکلیف را انجام داد و در تأخیر آفاتی هست؛ انسان خود را از آن آفات برکنار میدارد. 24 /9/ 1385
مؤمن هیچ کار خیری را هم از روی خجالت و حیا ترک نمیکند. به بعضیها میگویند: آقا! چرا فلان جا نماز یا نافله یا نماز اوّل وقتتان را نخواندید؟ میگویند خجالت کشیدیم! نه؛ از روی حیا، هیچ کار نیکی را ترک نکنید. خواهند گفت متظاهر است؟ بگویند. خواهند گفت خودشیرینی میکند؟ بگویند. اگر حرفی حقّ است و اگر کاری خوب است، آن را به خاطر ملاحظه دیگران ترک نکنید. 8 /5/ 1378
کار کردن در یک کارگاه علمی، کارگاه آموزشی، مرکز تحقیقات، فلان کلاس درس و فلان دانشگاه، هیچ منافاتی با این ندارد که انسان نمازش را اول وقت، با توجه و با احساس حضور در مقابل خداوند بجا آورد. این، دل شما را شستشو میدهد. شماها جوانید و دلهای شما نورانی است. 25 /6/ 1385
در محیط دانشجوییِ جوان، پرداختن به معارف دینی، پرداختن به الگوهای دینی، توسلات به پروردگار، توسلات به ائمه (ع)، خواندن دعای عرفه، برگزاری مراسم اعتکاف و خواندن نماز جماعت، بسیار خوب است. البته این را هم عرض بکنم؛ در مراسم مذهبی به روح مراسم توجه کنید؛ فقط صورت سازی نباشد؛ انسان شعری بخواند، اشکی بگیرد یا بریزد. روح دعا و نماز عبارت است از ارتباط با خدا، آشنا شدن با خدا، بهره بردن از معنویت، پاکیزه کردن و پیراستن روح، و پالایش کردن ذهن از وسوسهها. نماز را با توجه و اول وقت بخوانید. تحجر بد است؛ فکر نکردن در لایههای زیرین ظواهر، عیب بزرگی است؛ مواظب باشید به این عیب دچار نشوید. 19 /2/ 1384
9. نماز را به جماعت و در مسجد بخوانید
نشانه? دیگر حق گزاری نماز، آبادی مساجد و افزایش نمازهای جماعت است، و این به معنای بروز برکات نماز در سطح همکاری و همدلی اجتماعی است. بیشک این فریضه نیز با همه? اتکالش به عامل درونی یعنی توجه و ذکر و حضور، همچون دیگر واجبات دینی، ناظر به همه? عرصه زندگی انسان است و نه به بخشی از آن یعنی زندگی فردی و شخصی هر کس. و آنجا که پای فعالیّت و نشاط دستجمعی افراد جامعه به میان میآید، نماز همچون گرمترین و پرشورترین عبادت دستجمعی، نقش بزرگی را بر عهده میگیرد. مظهر این خصوصیت، همین نمازهای جماعت پنجگانه و نماز جمعه و نمازهای عید است.
10 /6 /1373
کیفیت یافتن نماز بدین معنی است که نماز، با حال و حضور ادا شود؛ نمازگزار به نماز با چشمِ «میعاد ملاقات با خدا» بنگرد و در آن، با خدای خود سخن بگوید و خود را در حضور او ببیند؛ نماز را تا میتواند در مسجد و تا میتواند به جماعت بگزارد. 13 /6/ 1392
10. تا میتوانید نافله بخوانید!
توصیه مؤکد اینجانب به همه بویژه جوانان آن است که خود را با نماز مأنوس و از آن بهرهمند سازند. یعنی اینکه نماز را با توجه به معنی و با احساس حضور در محضر پروردگار متعال جلت عظمته، به جای آورند و این کار را با تمرین، بر خود هموار و آسان سازند و تا بتوانند نوافل، مخصوصا نافله? نمازهای صبح و مغرب را نیز ادا کنند. و اگر هنوز در میان کسان و نزدیکان و دوستان آنان، کسی هست که خود را از فیض نماز محروم کرده باشد، او را از این گناه بزرگ و خسارت عظیم بازدارند و این کار را با زبان خوش و رفتار حکیمانه انجام دهند، البته پدران و مادران نسبت به نماز فرزندان خود مخصوصا نوجوانان، مسؤولیت بیشتری دارند.
![خوش آمدید آموزش روخوانی و قرائت نماز](http://www.axgig.com/images/34463953418879347294.gif)
آشنایی اجمالی با کتاب «نماز را درست بخوانیم»، (سبکی کاربردی و آسان در آموزش قرائت صحیح نماز، مطابق با فتوای مراجع عظام)
امام خامنهای - دام ظلّه -: واجب است که همهی ذکرهاى واجب نماز از قبیل قرائت حمد و سوره و غیر آنها به طور صحیح قرائت شود و اگر نمازگزار کیفیّت صحیح تلفّظ کلمات عربى را نمىداند، واجب است که یاد بگیرد... (توضیح المسائل مراجع، ج 1، ص 609)
«نماز را درست بخوانیم»، نام کتابی است که با روشی کاربردی ، نوین ، آسان و بدون زیادهنویسی، به آموزش فریضه قرائت صحیح نماز، مطابق با فتوای مراجع عظام می پردازد.
برخی از ویژگیهای کتاب
آنچه این کتاب به آن میپردازد، بیان و آموزش یکی از مهمترین آداب شکلی و ظاهری نماز؛ یعنی به عربی صحیح خواندن الفاظ و یا همان قرائت درست نماز است. مسألهای که تمام مراجع عظام معاصر، فتوا به وجوب آن دادهاند. با این حال، عدّهای به خاطر جلالت شأنشان و عدّهای هم به دلیل ندانستن اهمیّت مسأله، از کنار آن، با بیتوجّهی عبور میکنند. برخی از افرادی که توانایی آموزش آن به دیگران را دارند نیز، تعلیم آن را مایهی تنقیص خود میدانند. کتاب «نماز را درست بخوانیم»، در راستای احیای فریضهی قرائت صحیح نماز، نوشته شده است. امید است مکلّفین با فراگیری و عمل به قواعد آن، بتوانند نمازی با قرائت صحیح عربی بخوانند.
از ویژگی های این کتاب، می توان به موارد زیر اشاره کرد:
1- نوشته شدن کتاب، بعد از ارزیابی و تصحیحِ قرائتِ تعداد قابل توجّهی از مؤمنان.
2- ایجاد ساختاری منظّم، به گونهای که بعد از بیان اهمیّت موضوع، ابتدا به تصحیح روخوانی کلمات نماز پرداخته و سپس به تصحیح قرائت نماز از جهت تلفّظ حروف و ... میپردازد.
3- بیان قواعد صحیحخوانی نماز، با روشی ساده، کاربردی و بدون زیادهنویسی.
4- توجّه به آسیبهای بحث صحّت قرائت نماز، مانند وسواس و غفلت از روح نماز؛ یعنی توجّه و حضور قلب.
دورنمایی از کتاب «نماز را درست بخوانیم»
این کتاب بعد از مباحث مقدماتی در شش فصل کوتاه، 17 درس، و در 96 صفحه رنگی با قطع رقعی، به چاپ سوم رسیده است.
فصل اول: اهمیت موضوع (چرا نماز را به عربی بخوانیم - قرائت صحیح نماز از نگاه مراجع عظام).
فصل دوم: روخوانی کلمات نماز (مروری بر روخوانی کلمات و اذکار نماز - اشکالات روخوانی کلمات نماز - کشش بیش از حدّ صداهای کوتاه - منظّم و شمرده خواندن اذکار نماز).
فصل سوم: تلفّظ عربی ده حرف ویژه (ح - ع - ص - ط - ذ - ظ - ض - غ - ث - و).
فصل چهارم: رعایت چهار قاعده (مدّ - وقف صحیح - ادغام - قرائت مشهور).
فصل پنجم: احکام قرائت ( یادگیری قرائت صحیح نماز در اسرع وقت - رعایت کشش حرکات کوتاه - تلفّظ حرف «ضاد» به صورت «دال» درشت - رعایت کشش مدّ ضروری (متّصل و لازم) - رعایت عدم انجام وقف به حرکت و وصل به سکون - رعایت ادغام یرملون - نحوهی خواندن کلمات «مالک ، صراط ، کفواً » - قرائت جامع امام جماعت).
فصل ششم: مباحث پایانی (وسواس در قرائت - جسم و روح نماز - تمرین کلی - کارنامهی ارزیابی صحّت قرائت نماز - پرسش نامه جهت برگزاری مسابقه).
رَبِّ اجْعَلْنِی مُقِیمَ الصَّلَاةِ وَمِن ذُرِّیَّتِی رَبَّنَا وَتَقَبَّلْ دُعَاءِ (ابراهیم/ 40)
پروردگارا: مرا برپا کننده نماز قرار ده، و از فرزندانم (نیز چنین فرما)، پروردگارا: دعای مرا بپذیر!
آشنایی اجمالی با کتاب «قرآن را درست بخوانیم» (سبکی متن محور و آسان در آموزش روخوانی و روان خوانی قرآن کریم، رسم الخط عثمان طه)
امام خامنهای - دام ظلّه -: در کشوری که بر اساس اسلام، اداره میشود، همهی مردم باید قادر به خواندنِ درستِ قرآن کریم باشند.
« قرآن را درست بخوانیم » ، نام کتابی است که با سبکی متن محور ، کاربردی ، نوین و آسان به آموزش روخوانی و روانخوانی قرآن کریم، (برای همه افراد، با رسم الخط مشهور عثمان طه) می پردازد.
برخی از ویژگی های کتاب
1- آموزش متنمحور؛ محور در ارائهی تمرینهای این کتاب، رجوع مستقیم به متن قرآن کریم است.
2- توجّه به رسمالخط های ایرانی پس از اتمام آموزش از روی رسمالخط عثمانطه؛ رسمالخط عثمانطه امتیازها و ویژگیهای خاصّی دارد. اگر قرآنآموز از ابتدا با این رسمالخط، خواندن قرآن کریم را فرا گیرد، به آسانی میتواند رسمالخطهای ایرانی را نیز بخواند. با توجّه به این دو نکته، این رسمالخط مبنای آموزش قاعدهها و اجرای تمرینها در این کتاب قرار گرفته است؛ البتّه پس از فراگیری قرائت از روی این رسمالخط، به موارد اختلافی آن با رسمالخطهای ایرانی -که تفاوت اندکی با هم دارند - و تمرین از روی آن نیز پرداختهایم.
3- بیان ساده ی قاعده ها؛ در بیان قاعدهها، از سادهترین عبارات استفاده شده است و به جای شرح و تفصیل آنها، بیشتر تمرینهای عملی و کاربردی از روی قرآن کریم مورد نظر بوده است.
4- آوردن نمونههای فارسی؛ در بسیاری از موارد، برای آموزش قاعده یا حرکتی، نمونههای فارسی آن آورده شده است. این کار در واقع گره زدن بحث با دارایی¬های علمی قرآنآموز است که میتواند تأثیر چشم گیری در درک مطالب داشته باشد.
5- عمومیّت این روش؛ این روش در عین سهولت، کاربردی بوده و برای همهی افراد قابل ارائه است.
6- بیان مهمترین کلیدهای لحن عربی و قواعدی که در صحیحخوانی قرائت نماز نقش دارند.
7- پرداختن به امر آداب تلاوت.
دورنمایی از کتاب «قرآن را درست بخوانیم»
این کتاب بعد از ذکر مباحث مقدماتی، در دو بخش، 24 درس، و در 128 صفحه رنگی با قطع وزیری، به چاپ سوم رسیده است.
بخش اول دارای 18 درس است که شامل موضوعات مهم روخوانی و روانخوانی است. بخش دوم دارای 6 درس می باشد که شامل مباحث تکمیلی روخوانی و روان خوانی قرآن کریم است.
مباحث مقدّماتی :
سخنی با مربّیان محترم قرآنی - آشنایی با شیوهی آموزشی متنمحور.
بخش اول :
1: آشنایی با حروف الفبای زبان عربی - حروفِ پایه و کرسی الف و همزه (حروف ناخوانا 1 و 2)
2: فتحه
3: کسره
4: ضمّه
5: سُکون
6: الف کشیده - الف کشیده با علامت مدّ
7: یاء کشیده - یاء کشیده با علامت مدّ
8: واو کشیده - واو کشیده با علامت مدّ - حروف با علامت دایرهی توخالی و بیضی شکل (حروف ناخوانا 3 و 4)
9: تشدید
10: تنوین - الف و یاء بعد از تنوین فتحه (حروف ناخوانا 5 و 6)
11: حروف ناخوانا (1) - مروری بر حروف ناخوانای تدریس شده (حروف ناخوانا 1 تا 6) - همزهی وصل میان دو کلمه (حروف ناخوانا 7) - لامِ بدون علامت، بعد از همزهی وصل (حروف ناخوانا 8)
12: حروف ناخوانا (2) حروف کشیده در کنار همزهی وصل (حروف ناخوانا 9)
13: روش خواندن تنوینی که بعد از آن همزهی وصل است
14: روش خواندن همزهی وصل در ابتدای کلمه
15: حروف مُقَطَّعه
16: روش خواندن نون و تنوینی که به شکل (...) است (قاعدهی اقلاب)
17: روش خواندن حرف بدون علامت و تنوینی که بعد از آن تشدید آمده است (قاعدهی ادغام)
18: وقف و علائم آن - وقف به حرکت و وصل به سکون- علائم وقف.
بخش دوم :
19: آشنایی بیشتر با قاعدهی اشباع
20: آشنایی با چند علامت
21: آشنایی با رسم الخطهای ایرانی
22: تلفّظ کسره، ضمّه و الف کشیده با لهجهی عربی
23: تلفّظ ده حرف ویژه با لهجهی عربی - چند تذکّر در باب صحیحخوانی قرائت نماز
24: آداب تلاوت قرآن کریم - اُنس با قرآن.
اُرْزُقْنی تِلاوَتَهُ عَلی طاعَتِکَ آناءَ اللّیلِ وَ أَطْرافَ النَّهارِ
(خداوندا خواندن قرآن را شب و روز با توفیق فرمانبرداری روزی ام فرما)
....................
نکته پایانی
با لطف و عنایات خدای عزّ و جلّ و استقبال قرآن آموزان و نمازگزاران عزیز از دو کتاب (قرآن را درست بخوانیم) و (نماز را درست بخوانیم)، این دو کتاب با ویرایش و تغییر نام و جلد، در تیراژ 3000 هزار نسخه، به چاپ سوم رسید.
مرکز پخش اصلی این دو کتاب کاربردی: قم، انتشارات سه نقطه 09127596129
دیگر مراکز پخش:
کرمان:03432230073
کرمان: 03432524229
سیرجان: 03442236466
بندرعباس: 07633352333
ارتباط با نویسنده:09139389478 ketabtalabe@chmail.ir